Voor mij persoonlijk was dharmadelen zelfs een openbaring. Ik weet nog goed dat ik iedere week uitzag naar het dharmadeelmoment. Tijdens de week bedacht ik dan al: ‘oh dit ga ik delen tijdens de Sangha bijeenkomst!’ . Het was voor mij zo’n nieuwe ervaring om te spreken vanuit m’n hart voor een groep die aandachtig luisterde. Ik heb het als heel helend ervaren.
Ik herinner me echter ook dat het delen van anderen soms best het een en ander in mij raakte. Als ik dan thuiskwam, voelde ik me niet altijd beter, maar juist zwaarder dan voorafgaand aan de Sanghabijeenkomst. Ik vermoed dat ik vast niet de enige ben met zo'n dergelijke ervaring?
Persoonlijk heb ik (gelukkig) niet de last van traumatische stress (ik heb weer andere gevoeligheden), maar ik kan mij voorstellen dat wat er soms gedeeld wordt tijdens dharma delen een (traumatische) trigger kan zijn voor sommige deelnemers. Of er concreet sprake is van trauma of niet, het lijkt me wijs dat we ons als gemeenschap afvragen: hoe kunnen we er voor zorgen dat mensen niet ‘slechter’ naar huis gaan dan dat ze zijn aangekomen?
Een opbloeiend veld
In de afgelopen jaren is er de prachtige beweging opgekomen van traumasensitieve mindfulness. Onze Plum Village gemeenschap heeft dit perspectief op mindfulness omarmt. Zo zijn er bijvoorbeeld recentelijk op de Plum Village app traumasensitieve meditaties gedeeld vanuit de Embrace Sangha.
Op dit moment gaat traumasensitieve mindfulness vooral over bijvoorbeeld zitmeditatie. Onze Plum Village traditie heeft echter de unieke beoefening van dharmadelen. Over traumasensitief dharma dharmadelen is eigenlijk vrijwel nog niets bekend.
Dit artikel is in feite een uitnodiging voor een open gesprek hierover met als centrale vraag: Hoe kunnen wij als gemeenschap het helende karakter van dharmadelen zo veel mogelijk tot bloei laten komen? Hoe kunnen we er voor zorgen dat mensen niet met een verzwaard hart naar huis gaan?
Ik ben geen expert op het gebied van traumasensitieve mindfulness, laat staan traumasensitief dharmadelen. Toch heb ik in de loop van de jaren wel wat ideeën opgedaan om -wat mij betreft- dharmadelen wellicht heilzamer te laten zijn. Ik weet niet of het volledig traumasensitief is, maar volgens mij is het wel traumasensitiever. Ik deel deze ideeën graag met de gemeenschap en ik ben (super)benieuwd wat anderen hierover denken, positief of negatief, alles is welkom. Laten we samen groeien!
Drie ideeën voor traumasensitiever dharmadelen
Allereerst wil ik beginnen met het voorstellen van een andere timing van dharmadelen in een Sangha bijeenkomst. Het wordt meestal aan het einde gedaan. Een voorstel is om juist na het delen nog wat tijd in te ruimen, bijvoorbeeld voor zingen of bewegingsoefeningen. Dat is om ook weer even uit de eventuele zwaarte van dharmadelen te komen. Bovendien kan je als begeleider wellicht beter ‘peilen’ hoe mensen weer de deur uitgaan door te kijken hoe er wordt gereageerd op bijvoorbeeld zingen.
Ten tweede is een voorstel om als er een zware, pittige dharmadeelsessie heeft plaatsgevonden, om een meditatieve visualisatie oefening te doen waarin je de verhalen van het dharma delen loslaat en achterlaat in de sangharuimte. Zodat de collectieve Sangha energie zijn helende werk kan doen. Je mag de verhalen hier laten en je hoeft ze niet mee naar huis te nemen. Dit is een verkorte uitleg van deze oefening. Het is een soort van ‘debriefing’ van dharmadelen. Mocht je interesse hebben in deze vorm van afrondende meditatie, stuur dan even een mailtje: webredactie@aandacht.net o.v.v ‘traumasensitief dharmadelen’ dan leg ik je het graag verder uit!
Ten derde is een voorstel om een korte checkoutronde te doen aan het einde van een Sangha bijeenkomst. Dit wordt ook al vaak gedaan bij Wake Up. Mocht je toch het gevoel hebben dat er meer nodig is, dan kan je als begeleider aangeven dat er de mogelijkheid is om nog even na te praten over wat je nu ervaart. En dat je daar als begeleider open voor staat. Het gaat dan niet om het verhaal van anderen maar om wat er op dat moment door je heen gaat (aan gevoelens, gedachtes en emoties?).
Aanvaarden van grenzen
Als Sanghabegeleider ben je meestal geen psycholoog of therapeut. Je bent dus beperkt in wat je kan doen, maar een luisterend oor zonder oordeel bieden kan al helpen. Een mooie vraag die je nog kan stellen is: "Wat heb je nu nodig?” En de deelnemer de kans geven om datgene te doen.
Als begeleider mogen we ook de vaardigheid ontwikkelen om te kijken waar onze eigen grens ligt en wat wij kunnen doen/dragen in zo’n geval. Als Sanghabegeleider kan je niet de moeilijke vraagstukken van anderen oplossen en dat hoeft ook niet. Wel kunnen we aandachtig luisteren en aanwezigheid delen. Daar mag je zelf ook de juiste maat in vinden, wat past bij jou.
Wat vind jij?
Ik weet wel zeker dat hier nog een hele hoop meer over te zeggen is. Mijn wens is dan ook dit artikel wat los maakt bij de lezers en dat zij zich uitgenodigd voelen voor een open gesprek hierover. Stuur gerust een mail naar webredactie@aandacht.net als je hierover in gesprek wil komen. Zoals ik al eerder zei: laten we samen groeien!