In het oosten begint de dag, en ook ons pad. Hier huist het gezond verstand – niet de logica van boeken, maar de wijsheid die ontstaat uit ervaring. Het is de aandachtige blik, de alerte zintuigen die je waarschuwen voor een krakende tak of een veranderende wind. Wie zich veel in de natuur beweegt, leert wat echt gevaar is en wat slechts een schaduw is. Net zoals mindfulness ons uitnodigt om zonder vooroordeel waar te nemen, groeit gezond verstand uit het alert aanwezig zijn in het moment.
In het zuidoosten woont de levendigheid en behendigheid: Het is een kinderlijke vreugde die ons lijf doet tintelen van energie. Wie (nog) achter een vlinder aan rent of over een beekje springt, weet dat het lichaam niet enkel een voertuig is, maar een bron van speelse vitaliteit. Deze speelsheid is geen bijzaak. Thich Nhat Hanh zegt: “Er is geen weg naar geluk, geluk is de weg.”
In het zuiden glinstert de nieuwsgierige focus – een vurige, onvermoeibare zoektocht naar betekenis. Het is de kracht van de volgehouden verwondering, die een spoor volgt tot het zichzelf onthult. Hier ontmoeten we de geest van de onderzoeker én de mysticus. Net zoals een zen-beoefenaar mediteert over de betekenis van bewustzijn, leert een natuurkind de taal van sporen, vogels en wind te verstaan.
In het zuidwesten vinden we zorgzaamheid: Het is het vermogen om te verzorgen, te koesteren, te luisteren naar lichaam en omgeving. Hier groeit de zachtheid die handen doet helpen en ogen doet opmerken wanneer iemand het koud heeft. Thich Nhat Hanh noemt dit de kunst van het liefhebben: echt aanwezig zijn voor jezelf en de ander. Zorgzaamheid begint van binnenuit, zodra we leren luisteren naar wat het lichaam en het hart nodig hebben.
In het westen waait de geest van dienstbaarheid aan de gemeenschap. Hier groeit het besef dat we elk unieke gaven hebben, die bijdragen aan het grotere geheel. Net als de boeddhistische bodhisattva kiest men hier bewust om zijn eigen ontwaken te verbinden aan het welzijn van anderen. Het verhaal van de dag, zoals in het boek beschreven, verbindt mensen. Evenzo nodigt Thich Nhat Hanh ons uit om te leven als “inter-zijn” – in diepe verbondenheid met alles en iedereen.
In het noordwesten opent zich de poort naar Ontzag en Eerbied. Hier ervaren we het mysterie dat groter is dan wijzelf: In de stilte na zonsondergang, door de roep van een uil of door de diepe rimpels in het gezicht van een ouderling, worden we herinnerd aan onze plaats in de tijd – als brug tussen de voorouders en de toekomstige generaties. Thich Nhat Hanh spreekt vaak over voorouderlijke energie en noemt ons “levende verlengstukken van duizenden generaties”.
In het noorden leeft de geest van Zelfredzaamheid. Niet door te alleen maar te ontwijken, maar vooral door te vertrouwen in het eigen kunnen. Hier leeft de kunst van het improviseren, het omgaan met wat er is. Zoals water zich vloeiend door de bedding beweegt, leert men zich voegen naar de omstandigheden zonder zichzelf te verliezen. In de traditie van Thich Nhat Hanh heet dit “onwankelbaar zijn als een berg”, in vrede met het onvoorspelbare van het leven.
En in het noordoosten woont de Stille Geest. Het is de basis van alles: een heldere, open aanwezigheid, vrij van ruis. Een geest die luistert, ziet en weet zonder woorden. De stille geest is de bron waaruit alle andere kwaliteiten kunnen ontstaan. Dagelijks stil in de natuur zijn, is als meditatie: eenvoudig, en diep transformerend. Zoals Thich Nhat Hanh zegt: “De stilte is niet leeg. Ze zit vol antwoorden.”
Deze acht richtingen vormen samen een mandala van bewust leven, geworteld in aarde, gevoed door ervaring, gedragen door gemeenschap. Ze zijn geen uitvinding van onze tijd – ze herinneren ons aan iets wat we altijd al geweten hebben. Wat de natuur en de leringen van Thich Nhat Hanh gemeen hebben, is dit: dat echte wijsheid zich openbaart wanneer we opnieuw leren luisteren. Naar de wind, de vogel, de ander, en naar ons eigen hart.
Bron: “The Coyote’s Guide to Connecting with Nature” Chapter11:” Indicators of Awareness”. Jon Young, Ellen Haas, Evan Mc Gown. ISBN 978-1-57994-025-6