Lijden is niet persoonlijk
Een patroon dat ik vaak tegenkom, zeker op retraites, is de mindset: ‘Ik ben niet welkom’. Dat patroon uit zich bijvoorbeeld in de gedachte dat ik er niet echt bij hoor, dat mensen me niet leuk vinden, of dat ze liever niet in mijn buurt willen zijn. Het roept gevoelens op van onzekerheid, eenzaamheid en verdriet.
Auch.
Ik heb dit soort gedachten en gevoelens wel vaker en heb er al jarenlang mee kunnen oefenen. Wat me de afgelopen retraite enorm hielp, was erkennen dat dit niet ‘mijn’ lijden is. Dit patroon zit niet alleen in mij. Als ik diep kijk, zie ik het ook heel duidelijk in mijn moeder. Ook zij heeft zich niet welkom gevoeld. Ook zij voelde zich niet geliefd. En misschien haar moeder op haar beurt ook niet. Wie weet hoe lang deze wonde al meegaat en hoeveel generaties voor mij ermee geworsteld hebben.
Treuren onder een treurwilg
Het besef dat lijden niet persoonlijk is, veranderde mijn ervaring diepgaand. Ik herinner me dat ik op een bankje zat onder een treurwilg op een hete dag. Toen er een golf eenzaamheid over me kwam was er de initiële gedachte van ‘oh nee, niet weer!’ Maar meteen daarna kwam het besef dat het niet zozeer ‘mijn’ eenzaamheid is.
Ik besefte dat ook de pijn van mijn moeder nog in me leeft. Nog niet verwerkt is. Nog om aandacht vraagt. Ik weet dat mijn moeder ook vaak eenzaam was. Ook vaak verdriet had. En zich niet geliefd voelde. Dus ik beoefende voor haar.
‘Het is oké. Dit verdriet mag er zijn. Deze pijn is welkom’. En ook al was de golf best intens, de bereidheid om erbij te blijven voelde heel verzachtend. Terwijl de tranen over mijn wangen rolden, was er tegelijk een vredig en gedragen gevoel aanwezig.
De cirkel doorbreken
Het besef dat lijden van generatie op generatie wordt doorgegeven, opent voor mij een deur naar meer mededogen en begrip. Hoeveel gemakkelijker is het om mild te zijn voor mezelf, als ik weet dat die dingen waar ik mee worstel, waar ik het moeilijk mee heb en waar ik vanaf wil, niet alleen van ‘mij’ zijn, maar zijn doorgegeven via mijn ouders, grootouders, en talloze generaties!
Dit besef helpt me om te blijven kiezen voor zachtheid. Om nog meer zorg te dragen voor mijn kwetsbare stukjes. En mijn innerlijk kind te leren aanvaarden en liefhebben. Om zo de generatielange ketting van zelfafwijzing te stoppen.
Om de cirkel te helpen doorbreken. Ik beoefen niet enkel voor mezelf. Ik beoefen voor mijn moeder, grootmoeder, overgrootmoeder. Voor alle voorouders die ik nooit gekend heb. En voor de toekomstige generaties. Opdat we – eindelijk – mogen thuiskomen bij onszelf. Dat we ons lijden mogen erkennen en transformeren. En we onszelf werkelijk en volledig mogen liefhebben.
Hieronder parafraseer ik graag broeder Phap Huu, de abt van Upper Hamlet, in zijn dharmatalk op 6 juni 2022 in Plum Village. Zijn woorden waren de inspiratiebron voor deze blogpost
“Misschien hebben je ouders nooit de kans gehad om echt te ontspannen. Om te genieten van simpelweg adem te halen. Om hun lijden te erkennen en te omarmen. Wij kunnen dat doen voor hen. Als we mindful leven, doen we dat niet alleen voor onszelf. Onze beoefening is ook een eerbetoon aan de generaties voor en na ons.”