Skip to main content

Mindfulness
in de traditie van Thich Nhat Hanh

27 oktober 2022

Aanwezig zijn

Door Baltus van Laatum

Het Nederlandse onderwijssysteem krijgt veel aandacht in de media. Niet altijd positieve aandacht. Het lerarentekort, de werkdruk, de uitval van leerlingen die om wat voor reden thuis zitten en niet meer naar school kunnen en/of willen, zijn voorbeelden van onderwerpen die veel in het nieuws komen. Daarnaast zijn er ook veel mooie verhalen over het onderwijs te vertellen. Voor veel leerlingen is school een veilige plek omdat het thuis minder veilig is. En waar kan je als mens zoveel betekenen voor kinderen en jongvolwassenen? Kinderen en jongvolwassenen die zo in ontwikkeling zijn en open staan voor nieuwe inzichten en leren. Wat is er mooier dan daar een kleine bijdrage aan te mogen leveren.

Ik ben Baltus en werkzaam als mentor en leraar in het middelbaar onderwijs. Mindfulness en de leer van Thich Nhat Hanh helpt mij om mijn werk met heel veel plezier en vreugde te mogen uitoefenen.

De vraag die mij als leraar en mentor elke dag bezig houdt is ‘Wat moet ik (anders) doen om deze leerling/klas in zijn kracht te zetten?’ Wat heeft deze leerling/klas nodig van mij? Elk mens/kind wil leren en ontwikkelen. Maar elk kind vraagt ook om een mate van autonomie om binnen grenzen zelf te bepalen wat en hoe die leert. Heeft het ene kind veel vrijheid nodig, het andere vraagt meer structuur. Daarnaast wil een leerling gezien en gehoord worden. Als leraar ben ik daarin mijn belangrijkste instrument. Mijn gedrag is een voorbeeld voor de leerlingen en in de omgang met mij als leraar, leren de leerlingen zichzelf kennen.

Dat instrument vraagt zorg en aandacht. Dat begint bij niet oordelen maar het perspectief innemen van het kind. Weten, aanvoelen vanuit welk perspectief het kind tot die reactie komt. Op een dag maak ik duizenden beslissingen en doe ik net zoveel handelingen in de interactie met mijn leerlingen. Hoe zorg ik er dan voor dat ik het goede doe, ook in de ogen van de leerling? Meditatie en bewustzijn ontwikkelen op wie ik bent waar ik vandaan kom en vanuit welk perspectief ik naar de wereld kijkt helpt daarbij.

Dat bewustzijn ontwikkel ik sinds vier jaar met meditatie. Meditatie brengt me terug bij mezelf bij wat er in me omgaat. Wat voor gedachten komen er langs? Wat voor gevoelens zijn er? Waar komen die vandaan en waar in mijn lichaam ervaar ik sensaties/spanning ? Meditatie is misschien wel een van de lastigste onderdelen van de leer van Thich Nhat Hanh. Het vraagt discipline en veel heel veel oefenen om een steeds groter bewustzijn te creëren op wie ik ben. Een bewustzijn dat oneindig groot is. Hoe bewuster ik me word van wie ik ben, hoe meer rust en stilte er in mij ontstaat. Rust en stilte die anderen onbewust kalmte brengt. Die staat van zijn noemen we ‘aanwezig zijn’ (presence). Aandachtig aanwezig zijn betekent een staat van zijn die je kan omschrijven als kalm, rustig en zonder angst. Dat aandachtig aanwezig zijn zorgt voor een open houding, zonder oordeel naar dat wat er in jou en om je heen gebeurt.

In de drukke hectische wereld van de school gaat in veel gevallen om de 50 minuten een bel. Een andere bel als die we bij de leer van Thich Nhat Hanh gebruiken. Een bel die het signaal is voor een leswissel. Die leerlingen doen opstaan en van lokaal doen veranderen. Vervolgens komt er in jouw lokaal een nieuwe klas binnen. Een klas die in de vorige les of tijdens de leswissel iets heeft meegemaakt. Iets waar je aandacht aan moet besteden om elkaar weer te vinden. Hoe ik daarmee omgaat is bepalend voor het verdere verloop van de les en misschien wel dag. Daar tijd voor maken en durven afwijken van wat je bedacht had voor die les. Aandachtig aanwezig zijn helpt mij om daar mee om te gaan.

Baltus heeft samen met Joost een online onderwijs sangha opgezet. Wil je daar meer over weten ga dan naar de webpagina van de online onderwijs sangha